Kabineti Rama 4, i prezantuar së fundmi, mund të analizohet në një kontekst aktual duke përdorur standardet e Bashkimit Evropian, ku pritshmëritë janë që një qeveri të jetë demokratike, gjithëpërfshirëse, meritokratike dhe transparente, siç do të kërkohej në një vend anëtar.
Në aspektin e përfaqësimit gjinor dhe gjithëpërfshirjes, kabineti përfshin disa gra në pozicione kyçe, si Belinda Balluku në Infrastrukturë dhe Energji, Albana Koçiu në Punët e Brendshme, Elisa Spiropali në Punët e Jashtme, Mirela Kumbaro në Arsim, Delina Ibrahimaj në Ekonomi dhe Inovacion, Adea Pirdeni në Antikorrupsion dhe Majlinda Dhuka si Kryenegociatore. Megjithatë, shumica e ministrive strategjike, përfshirë Financat, Mbrojtjen, Ekonominë, Shëndetësinë dhe Pushtetin Vendor, mbeten nën drejtimin e burrave. Por, madje ka edhe një risi që prezantohet edhe një ministre virtuale.
Në standardet e BE-së, ku të paktën 40% e pozicioneve të larta qeveritare duhet të jenë të grave dhe ku përfshirja e minoriteteve etnike, të rinjve dhe grupeve të margjinalizuara konsiderohet thelbësore, ky kabinet mund të konsiderohet vetëm pjesshëm gjithëpërfshirës, duke shfaqur mungesa të dukshme në përfaqësimin e demokracisë përfaqësuese.
Kur vjen tek meritokracia dhe eksperienca profesionale, rotacioni brenda ministrive dhe rikonfirmimi i disa figurave të njohura politikisht, si Balluku, Malaj dhe Vengu, tregojnë një orientim drejt stabilitetit politik dhe përvojës administrative. Vetëm Evis Sala ka sjellë eksperiencë ndërkombëtare në sektorin e Shëndetësisë.
Standardet e BE-së kërkojnë që emërimet të bazohen mbi meritokraci dhe eksperiencë specifike, veçanërisht për ministritë strategjike si Financat, Shëndetësia, Arsimi dhe Ekonomia, duke garantuar projekte të matshme reformash. Në këtë rast, prioriteti duket të jetë më shumë politik sesa profesional, çka mund të perceptohet si rrezik për performancë të dobët institucionale.
Në pikëpamje të transparencës dhe kontrollit të pushtetit, disa emërime kryesore, si Besfort Lamallari në Drejtësi dhe Toni Gogu për Parlamentin, tregojnë një mbajtje të kontrollit politik mbi proceset ligjore dhe legjislative. Përdorimi simbolik i AI-së, përmes “Diellës” nuk kompenson mungesën e mekanizmave reale të auditimit apo kontrollit publik.
Në standardet e vendeve anëtare të BE-së, ministritë kyçe duhet të jenë të pavarura nga ndikimi politik direkt, me auditime dhe kontrolle të brendshme të forta për të garantuar luftën kundër korrupsionit dhe sundimin e ligjit. Nga ky këndvështrim, kabineti nuk përputhet plotësisht me parimet e pavarësisë institucionale të BE-së.
Sa i përket përfshirjes së shoqërisë civile dhe inovacionit, nuk ka përfaqësues të organizatave të pavarura, biznesit, mjedisit apo të rinjve në nivel ministror. Përdorimi i “Diellës” është më shumë një sinjal teknologjik sesa një zë real i shoqërisë. Standardet BE kërkojnë pjesëmarrje aktive të shoqërisë civile në procesin e vendimmarrjes dhe politikave publike.
Kabineti Rama 4, në këtë aspekt, nuk përputhet me këto pritshmëri, duke munguar gjithëpërfshirja reale.
Në çështjen e përqendrimit të pushtetit dhe pluralizmit politik, shumë rikonfirmime dhe rotacione brenda elitës së ngushtë të Partisë Socialiste tregojnë homogjenitet politik. Pozicionet kyçe janë të kontrolluara politikisht, jo pluralisht.
Në vendet e pjekura të BE-së, kabinetet sigurojnë ekuilibër mes partive, ekspertëve dhe shoqërisë civile për të shmangur monopol politik. Kabineti aktual, përkundrazi, kufizon perspektivat pluraliste dhe ul legjitimitetin për qytetarët dhe partnerët ndërkombëtarë.
Në përfundim, nga një këndvështrim BE kabineti Rama 4 ka disa aspekte pozitive, si: stabiliteti, përvoja politike, disa elementë të barazisë gjinore, përfshirja simbolike e AI-së dhe eksperienca ndërkombëtare e një ministri. Megjithatë, negativet janë të dukshme: mungesë e zërave të shoqërisë civile dhe minoriteteve, përqendrim pushteti, mungesë meritokracie në disa sektorë, kontroll politik mbi Drejtësinë dhe Parlamentin, si dhe inovacion simbolik dhe jo real.
Në vlerësimin BE-style kabineti mund të konsiderohet vetëm pjesshëm funksional, duke mos përmbushur pritshmëritë për një qeveri gjithëpërfshirëse, transparente, meritokratike dhe pluraliste.