Analizë krahasuese e premtimeve për Familjen në Programet e 4 Partive Politike për periudhën 2025–2029

Në prag të zgjedhjeve, katër partitë kryesore politike në Shqipëri kanë paraqitur programet e tyre për mbështetje dhe përmirësim të kushteve të jetesës për familjet dhe pensionistët, grupe të cilat shpesh përballen me sfida të mëdha ekonomike dhe sociale. Çdo parti ka propozuar strategji dhe masa të ndryshme për t’u ofruar këtyre grupeve mbështetje të drejtpërdrejtë dhe mundësi për një të ardhme më të mirë. 

Në këtë krahasim, Partia Socialiste nuk paraqet një program të dedikuar për familjet. Pavarësisht se ka masa mbështetëse për këto grupe, ato janë shpërndarë në programet e tjera publike të partisë dhe nuk paraqiten në një paketë të unifikuar dhe të qartë, siç ndodh me partitë e tjera. Kjo mungesë e një programi të qartë dhe të centralizuar për mbështetje specifike ndaj këtyre grupeve është një element që mund të ngrejë pyetje mbi qartësinë dhe fokusin e partisë në këtë aspekt të rëndësishëm.

1. Lëvizja BASHKË
2. Struktura Logjike e Premtimeve Programi i Lëvizjes BASHKË fokusohet në pesë shtylla kryesore që lidhen ngushtë me mirëqenien dhe barazinë sociale:

1. Mbështetje për familjet dhe rritjen e lindshmërisë
2. Zhvillimi ekonomik dhe lufta kundër informalitetit
3. Reforma në sigurimet shoqërore dhe pensionet
4. Rritja dhe indeksimi i pensioneve
5. Ndryshimet në sistemin e pensioneve private
6. Analiza e Kostove (vjetore)

Fusha	Vlerësim i Kostos në Lekë	Përkthim në Euro
Mbështetje për familjet dhe lindshmërinë	3.9 miliardë lekë	~30 milionë euro
Zhvillimi ekonomik dhe lufta kundër informalitetit	1.5–2.5 miliardë lekë	~12–20 milionë euro
Reforma në sigurimet shoqërore dhe pensione	5–6 miliardë lekë	~40–50 milionë euro
Indeksimi dhe rritja e pensioneve	2 miliardë lekë	~15 milionë euro
Pensionet private të detyrueshme	0 lekë	0 euro

Totali vjetor i kostove: 12.4 – 14.4 miliardë lekë (~98 – 110 milionë euro)

 III. Vlerësim mbi Buxhetin dhe Qëndrueshmërinë Fiskale

• Pesha ndaj buxhetit total të shtetit (2025): 1.8%–2.1% të PBB-së.
• Qëndrueshmëri afatmesme: Kostot janë të fokusuar në investime sociale me kthim të mundshëm ekonomik dhe demografik.

 Indeksi i Fizibilitetit (Polifakt): 4.7/5

Pilarë	Vlerësim	Komente të shkurtëra
Politik	5.0	Përputhshmëri e lartë me pritshmëritë sociale dhe morale
Administrativ	4.5	Nevojitet forcim kapacitetesh për zbatimin e mbështetjes
Fiskal	4.3	I realizueshëm me reforma të mirëkalkuluara të të ardhurave
Social	5.0	Shënjestron grupe vulnerabël dhe përmirëson barazinë

 Programi i Lëvizjes BASHKË është i strukturuar mirë dhe ka një potencial të lartë për zbatim, duke ofruar masa për të stimuluar lindshmërinë, përmirësuar pensionet dhe ndihmuar grupet vulnerabël. Indeksi i Fizibilitetit prej 4.7/5 sugjeron një mundësi të madhe për implementim, por kërkon reforma të paralelshme për të garantuar suksesin e planit. 

2. Partia Mundësia

 Struktura e Kostove të Programit

Fusha	Kosto Vjetore	Kosto Një Herë	Komente Kryesore
Shëndetësi	185 mln €	~15 mln €	Rritje pagash, infrastruktura, Ndërmarrje Kombëtare
Digjitalizim + AI	10 mln €/vit	35 mln €	Kosto për sistemet dhe integrimin e AI
Sigurime Shëndetësore Private	50 mln €/vit	–	Subvencione për skema vullnetare
Politikat për Pensionistët	300 mln €/vit	–	Rritje pensioni dhe pension bazë për më të varfrit
Mbështetje për Fëmijët	180 mln €/vit	–	Subvencione direkte për 300,000 fëmijë
Ndihma Sociale Targetuar	Neutral / -10 mln €	–	Fokusim më i mirë, pa shtesa të konsiderueshme

Total Kosto Vjetore: ~725 mln € Total Kosto Një Herë: ~35 mln €

 Krahasim me Kapacitetin Fiskal

• Buxheti total 2024: ~6.2 miliardë €
• Shpenzime sociale ekzistuese: ~2.6 miliardë €
• Rritje ekonomike e mundshme (2025–2029): +2–3% PBB/vit
• Pesha e programit ndaj buxhetit total: ~11.5–12%
• Pesha ndaj PBB-së: ~2.5–3%

 III. Analizë e Efeekteve

1. Efekte Pozitive
   • Shëndetësia: Rritje e motivimit të stafit dhe modernizim teknologjik.
   • Digjitalizimi: Rritje efikasiteti dhe transparencë.
   • Pensionet dhe ndihmat sociale: Zbutje e pabarazive dhe reduktim i varfërisë.
   • Mbështetje për fëmijët: Lehtësim për familjet dhe stimulim për edukim dhe mirëqenie.
2. Rreziqet dhe Kufizimet
   • Fiskal: Rritje e borxhit publik pa përmirësime të të ardhurave.
   • Zbatimi: Kapacitete administrative të pamjaftueshme për reforma të mëdha strukturore.
   • Efiçenca: Rrezik për mbifinancim nëse nuk vendosen indikatorë të matshëm performance.

 Strategjia e Zbatimit

• Zbatimi i menjëhershëm i masave me ndikim të lartë dhe kosto të përballueshme.
• Pjesa tjetër varet nga rritja reale e të ardhurave buxhetore, formalizimi i ekonomisë dhe ristrukturimi i shpenzimeve ekzistuese.

 Realizueshmëria Fiskale: E vlerësuar mesatarisht – e ulët pa realizimin e reformave tatimore të thella. Pa një strukturë të qëndrueshme dhe rritje të të ardhurave fiskale, programet mund të kenë vështirësi në financimin e premtimeve.

Drejtësia Sociale: E vlerësuar si e lartë, duke u fokusuar veçanërisht në mbështetje për fëmijët dhe pensionistët, dy grupe që përballen me vështirësi ekonomike. Përdorimi i burimeve për të siguruar mbështetje për këto grupe ka një ndikim pozitiv në arritjen e qëllimeve sociale.

Mbështetje Popullore: E lartë, për shkak të targetimit të grupeve të ndjeshme si familjet e varfra dhe pensionistët. Politikat e synuara për këto grupe kanë potencial të rrisin popullaritetin e programit, pasi ato adresojnë nevojat e grupeve që janë më të prirura të ndihen të anashkaluara.

Risku i Mbifinancimit: E vlerësuar si mesatar – i lartë, veçanërisht pa një arkitekturë menaxheriale efikase. Ndërsa financimi i masave mbështetëse është një prioritet, menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve dhe shmangia e borxhit në rritje do të jetë një sfidë e madhe për implementimin e këtyre programeve. 

3. Partia Demokratike
4. Struktura e Programit

Partia Demokratike ka përfshirë disa masa kryesore që synojnë përmirësimin e kushteve të jetesës për familjet dhe mbështetje për grupet vulnerabël:

• Fondi për strehimin dhe mbështetje për çiftet e reja
• Mbështetje për familjet me fëmijë
• Rritja e asistencës sociale për pensionistët

1. Analiza e Kostove

• Kosto vjetore për strehimin dhe mbështetje për çiftet e reja: 15 milionë euro
• Mbështetje për familjet me fëmijë: 25 milionë euro
• Rritja e asistencës për pensionistët: 20 milionë euro

Totali i kostos vjetore: 60 milionë euro

III. Vlerësim i Fizibilitetit

• Politik: 4.5/5 – Pritshmëritë janë të përshtatshme për masat e propozuara.
• Administrativ: 4.0/5 – Kapacitetet administrative janë të mjaftueshme për zbatimin e masave.
• Fiskal: 3.8/5 – Ka rrezik fiskal pa reforma të mëdha tatimore.
• Social: 5.0/5 – Synimi i përfituesve të drejtë dhe përmirësimi i kushteve sociale. 

Programi i Partisë Demokratike ofron një paketë masash të thjeshta dhe të drejtpërdrejta për mbështetje të grupeve vulnerabël dhe stabilizim të kushteve të jetesës për familjet, megjithatë kërkon reforma fiskale për të realizuar objektivat e tij. 

4. Shqipëria Bëhet

Shqipëria Bëhet fokusohet kryesisht në mbështetje financiare direkte për familjet dhe lindshmërinë, ndërsa përpiqet të adresojë nevojat e grupeve më të varfëra dhe të moshuarve me paketa asistenciale dhe mbështetje për edukimin dhe shëndetësinë.

1. Struktura e Kostove

Fusha	Kosto	Vlerësim
Mbështetje për fëmijët dhe edukimin	30 milionë euro	Pozitiv
Rritja e asistencës për pensionistët	15 milionë euro	Pozitiv
Mbështetje për ata që kanë nevojë urgjente	10 milionë euro	Pozitiv

 Indeksi i Fizibilitetit: 4.6/5

Pilarë	Vlerësim	Komente të shkurtëra
Politik	4.7	Shumë i përshtatshëm për grupet sociale dhe familjet e varfra
Administrativ	4.5	Kapacitetet administrativë të përmirësuara, megjithatë kërkohen burime shtesë për zbatim
Fiskal	4.0	Rrezik i madh fiskal, kërkon reforma të thella tatimore dhe menaxhim të saktë të shpenzimeve
Social	5.0	Shënjestron grupet më të ndjeshme dhe përmirëson mirëqenien e tyre

 III. Vlerësimi i Buxhetit dhe Sfidat Fiskale

• Pesha ndaj buxhetit total të shtetit: ~1.5% të PBB-së
• Kostoja totale e programit për vitin 2025: 55 milionë euro
• Strategjia e financimit: Mbështetje përmes rritjes së të ardhurave nga tatimet dhe borxhe të mundshme, megjithatë ka rrezik të rritjes së borxhit publik pa reforma të qëndrueshme fiskale.

Programi i Shqipëria Bëhet është i orientuar drejt ndihmës për grupet e varfra dhe rritjes së shpenzimeve sociale, përmirësimit të kushteve të jetesës dhe mbështetjes për edukimin dhe shëndetësinë. Ndërsa ka një ndikim të menjëhershëm pozitiv për familjet dhe pensionistët, kërkon menaxhim të kujdesshëm të shpenzimeve dhe mbështetje të qëndrueshme fiskale për të shmangur rreziqet fiskale dhe borxhin në rritje.

Përfundim analitik i krahasimit të Programve

Krahasimi i katër partive politike tregon se të gjitha kanë një fokus të qartë në mbështetje për familjet dhe grupet vulnerabël, por me ndryshime në qasjen e tyre dhe strategjinë financiare:

1. Lëvizja BASHKË ka një program të gjerë dhe ambicioz, me një strukturë të fortë që adreson mbështetje për familjet, pensionet dhe nxitjen e rritjes ekonomike. Megjithatë, ka një kosto të konsiderueshme që kërkon burime të shtesë dhe një menaxhim të kujdesshëm të financave publike.
2. Partia Mundësia fokusohet në investime të mëdha në sektorë si shëndetësia, digjitalizimi dhe pensionet, por ka rrezik të madh fiskal dhe kërkon reforma të thella për të mbështetur këto premtime pa rritur borxhin publik.
3. Partia Demokratike ka një program që synon mbështetje të drejtpërdrejtë për grupet vulnerabël dhe përmirësimin e kushteve të jetesës për familjet, por kërkon burime të mjaftueshme dhe një plan për reformimin e financave publike për të realizuar premtimet e saj.
4. Shqipëria Bëhet ofron një paketë të drejtpërdrejtë për familjet dhe pensionistët, me një fokus në përmirësimin e kushteve të jetesës, megjithatë ka nevojë për një menaxhim të kujdesshëm të burimeve dhe shpenzimeve për të ruajtur qëndrueshmërinë fiskale.

Në përgjithësi, të gjitha partitë e përmendura janë të angazhuara për përmirësimin e kushteve për familjet, megjithatë për të arritur realizimin e premtimeve të tyre, duhet të fokusohet në reformat fiskale dhe menaxhimin e qëndrueshëm të shpenzimeve, duke u siguruar që burimet janë të mjaftueshme për mbështetje dhe zhvillim afatgjatë.