Ndryshimet e ministrive si mekanizëm politik dhe pasojat në efektivitetin e qeverisjes
Ndryshimet e shpeshta në përbërjen dhe strukturën e ministrive nuk mund të lexohen thjesht si riorganizime administrative apo si përpjekje për të optimizuar politikat publike. Në të vërtetë, ato lidhen drejtpërdrejt me mënyrën se si Kryeministri dhe njerëzit përreth tij kanë ushtruar ndikimin mbi kabinetin, duke përdorur emërimet dhe shkarkimet më shumë për të ruajtur kontrollin politik sesa për të rritur performancën e qeverisë. Kjo qasje ka prodhuar pasoja të dukshme në nivelin e përmbushjes së programeve elektorale.
Në thelb, qeverisja është ndërtuar mbi përzgjedhje preferenciale, ku kriteri kryesor nuk ka qenë ekspertiza profesionale apo përvoja menaxheriale, por besnikëria politike. Çdo ndryshim në kabinet është shfaqur si akt personal i Kryeministrit , jo si rezultat i një vendimmarrjeje kolegjiale apo analize institucionale. Riorganizimi, bashkimi apo zhdukja e ministrive është kryer shpesh pa një studim të plotë mbi ndikimin që do të kishte në politikat sektoriale.
Pasojë e kësaj logjike është krijimi i një sistemi tërësisht të varur nga qendra, ku ministrat janë parë më shumë si zbatues të urdhrave sesa si aktorë të pavarur në formulimin dhe zbatimin e politikave. Ky centralizim ka reduktuar rolin e kabinetit në cilësinë e një ekipi funksional dhe e ka kthyer atë në instrument të kontrollit politik.
Një tjetër element kyç është fakti që lëvizjet në qeveri janë përdorur shpesh si mekanizëm për menaxhimin e krizave. Largimet e ministrave janë bërë në përgjigje të hetimeve, skandaleve apo presioneve publike, pa u shoqëruar me një vlerësim objektiv mbi performancën e tyre. Shkarkimet kanë qenë të menjëhershme, duke shmangur llogaridhënien institucionale, ndërsa emërimet e reja janë justifikuar me nevojën për “energjira të reja”. Në praktikë, kjo ka sjellë mungesë vazhdimësie, ndërprerje të politikave dhe reforma të mbetura në mes.
Ndryshimet, përveç kësaj kanë qenë të karakterizuara nga mungesa e transparencës. Publiku nuk ka pasur kurrë një shpjegim të qartë mbi arsyet e shkarkimeve apo mbi objektivat që duhet të arrijnë ministrat e rinj. Në mungesë të raporteve të detajuara dhe kritereve të matshme, perceptimi i përgjithshëm ka qenë se qeveria funksionon mbi baza politike, jo mbi rezultate. Kjo ka minuar besimin qytetar dhe ka shpërndarë përgjegjësinë institucionale pa një adresë konkrete.
Ky model i qeverisjes ka ndikuar drejtpërdrejt në përmbushjen e premtimeve elektorale. Statistikat e përmbushjes tregojnë një ecuri të pjesshme:
Edhe pse vihet re një tendencë progresive, ritmi dhe cilësia e zbatimit mbeten të ulëta dhe të kushtëzuara nga paqëndrueshmëria e strukturave qeverisëse. Në thelb, fragmentimi dhe rotacioni i vazhdueshëm kanë prodhuar një sistem ku programet nuk kanë pasur mundësi të konsolidohen, ndërsa objektivat strategjikë shpesh kanë mbetur të papërmbushur ose të realizuar vetëm pjesërisht.
Në përfundim, ndryshimet e ministrive nuk kanë pasur si qëllim përmirësimin e kapaciteteve të qeverisë për të realizuar më mirë premtimet ndaj qytetarëve. Ato kanë shërbyer kryesisht për të forcuar kontrollin politik dhe për të menaxhuar situata të brendshme. Pasoja është një qeverisje e fragmentuar dhe joefikase, e cila, pavarësisht një progresi të pjesshëm në secilin mandat, ka mbetur larg përmbushjes së plotë të programeve të shpallura dhe pritshmërive të publikut.