Analiza përmbledhëse mbi Premtimet e PS për anëtarësimin në BE dhe Koston buxhetore të Integrimit Evropian

1. Premtimet për Anëtarësimin në BE
Teksti i premtimeve përfshin disa angazhime kyçe për realizimin e anëtarësimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Qëllimi kryesor është përfundimi i negociatave dhe sigurimi i anëtarësimit brenda vitit 2027, me një angazhim për përfshirjen e qytetarëve në procesin e legjitimimit të këtij anëtarësimi. Disa nga premtimet përfshijnë sigurinë e të drejtave të qytetarëve shqiptarë si shtetas të BE-së, si dhe mundësitë për një jetesë më të mirë përmes lirisë së lëvizjes dhe integrimit në tregun e përbashkët evropian. Gjithashtu, është parashikuar një përfaqësim i Shqipërisë në institucionet e BE-së dhe reforma të thella në drejtësi dhe qeverisje për të përmbushur standardet evropiane.

2. Kostoja Buxhetore për Anëtarësimin në BE
Për realizimin e këtyre premtimeve, është parashikuar një angazhim financiar i konsiderueshëm. Kostoja e përgjithshme për periudhën 2025-2030 përmban një shumë totale që mund të arrijë nga 1.1 deri në 1.6 miliardë euro. Këto shpenzime përfshijnë:

• Negociatat dhe Anëtarësimi në BE: Investimet për përfundimin e negociatave dhe harmonizimin e legjislacionit kërkojnë një buxhet që arrin deri në 900 milionë euro. Pjesa më e madhe e këtij shpenzimi mbulon konsulencën teknike, trajnime, dhe reforma administratës publike.

• Të Drejtat e Qytetarëve Shqiptarë: Sigurimi i të drejtave të barabarta, përfshirë pasaportat e BE-së dhe mbrojtjen diplomatike, kërkon investime të vazhdueshme në shërbime konsullore dhe diplomatike, duke shkuar deri në 120 milionë euro për periudhën 2027-2030.

• Liria e Lëvizjes dhe Integrimi në Treg: Ky proces kërkon përshtatje të infrastrukturës doganore dhe trajnime, që arrijnë deri në 250 milionë euro për periudhën 2026-2030.

• Përfaqësimi në Institucionet e BE-së: Përgatitja për përfaqësimin e Shqipërisë në institucionet e BE-së kërkon një investim të përvitshëm prej 5-8 milionë euro, me një total të mundshëm prej 24 milionë euro deri në vitin 2030.

• Reforma në Drejtësi dhe Qeverisje: Kostoja për thellimin e reformës në drejtësi është e konsiderueshme, duke përfshirë reforma institucionale dhe investime për sisteme dixhitale, që përllogariten në një total prej 300 milionë euro.

3. Krahasimi i Premtimeve dhe Kostos Buxhetore
Premtimet e paraqitura janë ambicioze dhe sinjalizojnë një angazhim të fortë për realizimin e integrimit të Shqipërisë në BE. Megjithatë, kjo kërkon një mbështetje të konsiderueshme financiare dhe një planifikim të detajuar për mbulimin e kostove. Në krahasim me koston buxhetore të llogaritur, këto premtime janë të lidhura ngushtë me nevojën për alokim të fondeve të brendshme, si dhe përdorimin e fondeve të para-anëtarësimit të BE-së (IPA), të cilat mund të mbulojnë deri në 30% të shpenzimeve totale.

4.Nga gjithe sa me lart nevojitet që procesi të ketë realisht hapësira fiskale në drejtim të:

• Planifikimit te burimeve financiare, për të shmangur presionin fiskal duke mundesuar që këto shpenzime të shpërndahen në vitet e ardhshme dhe të mundësohet angazhimi i fondeve të BE-së, si dhe partnerëve të zhvillimit.

Procesi i reformës dhe investimeve duhet të shoqërohet me mekanizma të forta monitorimi për të siguruar që fondet të shpenzohen efikasht dhe të arrihen rezultatet e dëshiruara.

Kjo analizë (pjese e premtimeve të PS qe mund te shihen te Publikimet ne POLIFAKT) tregon se procesi i anëtarësimit të Shqipërisë në BE është një angazhim i madh politik dhe financiar, që kërkon një planifikim të mirë-strukturuar dhe mbështetje të qëndrueshme financiare për të arritur qëllimet e përmendura në tekst.