Analiza e moralit me të cilin drejtohet qeveria në Shqipëri kërkon një shqyrtim të kujdesshëm të faktorëve kryesorë që lidhen me veprimtarinë qeveritare, sjelljet individuale dhe sistemet institucionale.
Duke u bazuar në informacionin mbi hetimet, dënimet dhe rastet e korrupsionit në nivelet e larta dhe drejtuese, mund të strukturojmë analizën në disa pika, të cilat bazohen si mbi parime morale, po ashtu edhe mbi praktika aktuale.
Qeveria zakonisht pretendon të udhëhiqet nga parime si transparenca, përgjegjësia dhe shërbimi ndaj interesit publik. Megjithatë, raste të shpeshta të korrupsionit dhe abuzimit me pushtetin tregojnë se këto parime shpesh anashkalohen në praktikë.
Në vend që të mbështetet në etikën e shërbimit publik, vendimmarrja shpesh duket e orientuar nga interesa të ngushta politike, ekonomike ose personale.
Qeverisja shpesh bazohet në një sistem klientelist, ku burimet publike shpërndahen për të siguruar mbështetje politike.
Ndërkohë, në vend që të përqendrohet në forcimin e institucioneve, qeveria shpesh i mban ato të dobëta dhe të varura, për të ruajtur kontrollin e saj.
Raste të shpeshta të korrupsionit dhe mungesa e transparencës kanë krijuar një mungesë besimi të qytetarëve tek institucionet.
Drejtimi i qeverisë në Shqipëri shpesh duket të jetë i ndikuar nga pragmatizmi politik dhe interesat individuale më shumë sesa nga një moral i lartë qeverisës. Kjo ka krijuar një kulturë politike që toleron korrupsionin dhe pengon zhvillimin e institucioneve të forta. Përmirësimi i situatës kërkon një ndryshim të qasjes, si në nivel institucional, ashtu edhe kulturor.
Raporti i Departamentit Amerikan të Shtetit për të drejtat e njeriut në vitin 2023 evidenton se korrupsioni është i përhapur në çdo nivel qeverisjeje në Shqipëri.
Sipas një studimi të fundit, Prokuroria e Posaçme (SPAK) ka shtuar hetimet dhe dënimet për zyrtarët e lartë të përfshirë në korrupsion.
Një anketë ballkanike tregon se 87% e të anketuarve në Shqipëri besojnë se korrupsioni është shumë i përhapur, duke e renditur vendin ndër më të korruptuarit në rajon.
Çështja e moralit në kërkimin e një votëbesimi të ri nga shqiptarët duhet analizuar në dritën e disa faktorëve politikë, etikë dhe socialë. Kjo situatë shpesh lidhet me rrethanat aktuale të qeverisjes dhe nevojën për të adresuar sfidat kryesore në mënyrë legjitime.
Nëse qeveria është përballur me skandale korrupsioni, dështime të mëdha në politika publike apo protesta janë zgjedhjet e vitit 2025 ato që do të konsiderohen një votëbesim moral dhe demokratik për të siguruar mbështetjen e qytetarëve.