Fuqia e butë e një shteti lidhet me aftësinë për të ushtruar ndikim dhe kontroll në mënyrë të pa dhunshme, përmes diplomacisë, kulturës, vlerave dhe të tjera forma të ndikimit që nuk kërkojnë përdorimin e forcës.
Vlera e fuqisë së butë të Shqipërisë në vitin 2024 është më shumë e vlerësuar në terma të ndikimit dhe perceptimit ndërkombëtar sesa në një vlerë monetare direkte. Fuqia e butë nuk mund të matet lehtësisht në një kuptim financiar, por mund të vlerësohet përmes disa indikatorëve të rëndësishëm që ndihmojnë në matjen e ndikimit të saj global.
Përsa i përket Shqipërisë në vitin 2024, fuqia e saj e butë është e lidhur me disa faktorë kryesorë:
1. Pozita gjeopolitike dhe procesi integrimit europian
Shqipëria është një kandidat për anëtarësim në Bashkimin Europian (BE) që ka përmirësuar marrëdhëniet e saj me shtetet perëndimore dhe e ka pozicionuar si një aktor të rëndësishëm në rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Ajo ka kontribuar në stabilitetin rajonal dhe ka promovuar idenë e integrimit europian të vendeve të tjera të Ballkanit.
Indeksi i Fuqisë së Butë të Global Diplomacy (Soft Poëer Index) i Institute for Government dhe Henley & Partners[1] mat fuqinë e butë të shteteve. Në këto indekse, Shqipëria zakonisht renditet në pjesën e poshtme të listës, por gjithsesi ka arritur të përmirësojë pozitat e saj duke u angazhuar për integrimin në BE dhe për përmirësimin e imazhit ndërkombëtar.
2. Diplomacia dhe marrëdhëniet ndërkombëtare
Shqipëria ka arritur të ndërtojë marrëdhënie të forta diplomatike me shtete të ndryshme, duke përfshirë vende të rëndësishme si Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Italia dhe Turqia.
Angazhimi i saj në organizata ndërkombëtare si Kombet e Bashkuara, NATO dhe organizatat rajonale (si Procesi i Bashkëpunimit të Ballkanit Perëndimor) ka përmirësuar ndikimin dhe perceptimin ndërkombëtar.
Përfitimet nga këto marrëdhënie janë më shumë të natyrës diplomatike dhe kulturore sesa financiare, por ndihmojnë në rritjen e rëndësisë së Shqipërisë në arenën ndërkombëtare.
3. Kultura dhe Turizmi
Turizmi dhe kultura janë të rëndësishme për fuqinë e butë të Shqipërisë. Shqipëria ka një histori dhe trashëgimi kulturore të pasur që është përdorur si një mjet i fuqishëm i ndikimit të butë, përmes promovimit të artit, muzikës, dhe turizmit. Udhëtimet turistike po rriten dhe Shqipëria po tërheq vizitorë nga e gjithë bota.
Ajo ka promovuar gastronominë dhe traditat, dhe këtë ndikim kulturor po e përdor për të forcuar lidhjet me vende të tjera. Përdorimi i trashëgimisë kulturore dhe natyrore për të tërhequr turistë është një pjesë e rëndësishme e ndikimit të saj, dhe për vitin 2024, turizmi ka vazhduar të rritet, duke kontribuar në një ekonomi më të fortë dhe më shumë mundësi për ndikim të butë.
4. Përfshirja në misionet ndërkombëtare
Fuqia e butë e Shqipërisë është gjithashtu e lidhur me rolin e saj në stabilitetin rajonal dhe si një partner në proceset e integrimit europian të Ballkanit Perëndimor.Shqipëria ka marrë pjesë në misione ndërkombëtare paqeruajtëse dhe ka kontribuar në zgjidhjen e konflikteve globale, duke përfshirë misionet e NATO-s dhe ato të Kombeve të Bashkuara. Kjo i siguron atij një platformë për të ushtruar ndikim në nivel global. Ky ndikim rajonal është me vlerë të lartë në kuptimin politik dhe diplomatik, ndonëse nuk është shumë i fuqishëm në terma të mundësive ekonomike që mund të ofrojë Shqipëria për vendet e tjera.
Megjithatë, fuqia e butë e Shqipërisë ka ende disa kufizime:
Mungesa e një ekonomi të fuqishme e mban ndikimin e saj ende në nivele jo të dukshme. Ekonomia e Shqipërisë është ende në zhvillim, dhe kjo ndikon në mundësitë e saj për të përdorur fuqinë ekonomike si një mjet të fuqishëm të ndikimit.
Korruptimi dhe sundimi i ligjit me problemet që kanë shfaqur e mbajnë Shqipërinë në një përballje me sfida në fushën e sundimit të ligjit dhe luftës kundër korrupsionit, çka ka ndikuar negativisht në reputacionin e saj ndërkombëtar.
Në vitin 2024, Shqipëria ka një fuqinë e butë në rritje, kryesisht për shkak të integrimit të saj në struktura ndërkombëtare dhe promovimit të kulturës dhe vlerave demokratike. Megjithatë, për të pasur një ndikim më të madh global, Shqipëria duhet të forcojë më tej ekonominë e saj dhe të vazhdojë reformat për të rritur qëndrueshmërinë e institucioneve të saj.
Nuk ka një vlerë specifike monetare për fuqinë e butë të Shqipërisë, por ajo është e dukshme në ndikimin diplomatik, kulturor dhe politik që vendi ka arritur të ushtrojë deri në vitin 2024. Fuqia e saj e butë është më shumë një aset i vlerësuar në mënyrë relative, duke kontribuar në përmirësimin e imazhit dhe forcimin e pozitës së Shqipërisë në një skenë ndërkombëtare gjithnjë e më të ndërlikuar.
Për të llogaritur një vlerë të krahasueshme të fuqisë së butë të Shqipërisë në raport me vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor do të analizojmë disa aspekte kryesore të fuqisë së butë, duke përdorur faktorët si më lart, të tilla si: diplomacia, kultura, angazhimi në organizata ndërkombëtare, turizmi, dhe marrëdhëniet ndërkombëtare.
Së pari, Indeksi i Fuqisë së Butë (Soft Poëer Index)
Në raport me vendet e Ballkanit Perëndimor, Shqipëria ka një pozicion të mesëm në këtë indeks. Për shembull, vendet si Serbia, Kosova, Bosnja dhe Hercegovina, dhe Mali i Zi kanë gjithashtu pozita të ndryshme, ku disa kanë një ndikim më të fortë për shkak të faktorëve historikë, kulturorë dhe diplomatikë.
Serbia ka një ndikim të fortë për shkak të historisë dhe marrëdhënieve të saj të ngushta me vendet ruse dhe përpjekjeve për të luajtur një rol të rëndësishëm në Ballkan.
Kosova është një aktor në rritje, veçanërisht pas shpalljes së pavarësisë dhe marrëdhënieve me shtete perëndimore.
Mali i Zi dhe Bosnja dhe Hercegovina kanë një ndikim më të kufizuar, por janë pjesë të rëndësishme të rajonit për shkak të angazhimit të tyre në NATO dhe proceset e integrimit europian.
Së dyti, diplomacia dhe marrëdhëniet ndërkombëtare
Shqipëria ka një rol aktiv në përpjekjet për integrimin e Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Europian dhe ka arritur të krijojë lidhje të forta me BE-në dhe SHBA-në. Ajo është një pjesë e rëndësishme e NATO-s dhe është aktive në diplomacinë rajonale. Serbia, për shembull, ka një marrëdhënie të ngushtë me Rusinë, që i jep asaj një ndikim të veçantë në rajon, ndonëse është e ndarë në marrëdhëniet me BE-në.
Së treti, kultura dhe turizmi
Shqipëria ka një potencial të madh në fushën e turizmit dhe kulturës. Trashëgimia kulturore, plazhet dhe peizazhet natyrore të Shqipërisë po tërheqin gjithnjë e më shumë turistë. Në këtë fushë, Kosova gjithashtu ka një ndikim kulturor të rëndësishëm përmes diasporës dhe promovimit të artit shqiptar.
Serbia ka një industri të fortë të kulturës dhe historisë, veçanërisht në artet e muzikës dhe kinemasë.
Mali i Zi është një destinacion turistik i njohur, sidomos për plazhet e Adriatikut, dhe ka një ndikim të fortë në turizëm.
Së katërti, pjesëmarrja në organizatën ndërkombëtare
Shqipëria është një aktor i rëndësishëm në organizatat ndërkombëtare si Kombet e Bashkuara, NATO dhe Procesi i Bashkëpunimit të Ballkanit Perëndimor, duke theksuar përkushtimin e saj ndaj paqes dhe stabilitetit rajonal. Kjo ndihmon në rritjen e fuqisë së saj të butë. Kosova, ndonëse është njohur nga shumë shtete perëndimore, nuk është anëtare e plotë në Kombet e Bashkuara për shkak të pengesave politike.
Së pesti, përfitimet ekonomike dhe politike nga Integrimi Europian
Shqipëria ka një angazhim të fortë për integrimin në BE dhe ka bërë përparime të rëndësishme në reformat e brendshme. Kjo e pozicionon atë në një pozicion të fortë në rajon. Serbia është gjithashtu në një rrugë të ngjashme, por përballet me sfida për shkak të marrëdhënieve të saj me Kosovën dhe ndikimit të Rusisë.
Një renditje e përgjithshme e disa shteteve të Ballkanit Perëndimor, bazuar në faktorë të fuqisë së butë është si më poshtë:
1. Serbia – E pozicionuar në një nivel të lartë në rajon për shkak të lidhjeve të forta kulturore dhe historike me Rusinë, si dhe ndikimit të saj të konsiderueshëm në politikën rajonale. Megjithatë, marrëdhëniet e tensionuara me vendet perëndimore ndikojnë në renditjen e saj ndërkombëtare.
2. Kosova – Edhe pse e njohur nga shumë shtete perëndimore, Kosova ka ende sfida për t’u njohur plotësisht në arenën ndërkombëtare (sidomos nga Rusia dhe disa vende të tjera), por ndikimi i saj kulturor dhe diplomatik është në rritje, kryesisht përmes diasporës dhe lidhjeve me Perëndimin.
3. Shqipëria – Si një shtet kandidat për BE dhe anëtar i NATO-s, Shqipëria ka bërë përparime të dukshme në fushën e diplomacisë dhe angazhimit ndërkombëtar. Pjesëmarrja e saj aktive në organizata ndërkombëtare dhe angazhimi për integrimin europian kontribuojnë në rritjen e fuqisë së saj të butë.
4. Mali i Zi – Mali i Zi ka një ndikim të moderuar dhe është anëtar i NATO-s, por ndikimi i tij i butë mbetet i kufizuar për shkak të madhësisë dhe forcës relative në ekonomi dhe diplomaci.
5. Bosnja dhe Hercegovina – Kjo shtet ka një ndikim të ulët në nivel global, megjithatë pjesëmarrja e saj në organizatat ndërkombëtare dhe angazhimi për stabilitetin rajonal kontribuon në fuqinë e saj të butë, përveç sfidave të brendshme politike.
6. Maqedonia e Veriut – Pavarësisht se është një anëtar i NATO-s dhe një kandidat për BE, ndikimi i saj i butë është më i kufizuar për shkak të madhësisë dhe përpjekjeve për të stabilizuar marrëdhëniet me fqinjët dhe integrimin në strukturat ndërkombëtare.
Në bazë të indekseve të fuqisë së butë dhe faktorëve të tjerë, Shqipëria renditet në një pozicion të mesëm në krahasim me vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor dhe më gjerë.
Krahasimi me shtetet e Ballkanit Perëndimor
Në rajonin e Ballkanit Perëndimor, Shqipëria renditet pas Serbisë dhe Kosovës, por para Mali i Zi, Bosnjës dhe Hercegovinës, dhe Maqedonisë së Veriut, për sa i përket fuqisë së butë. Disa nga arsyet për këtë janë:
1. Diplomacia dhe marrëdhëniet ndërkombëtare: Shqipëria ka marrëdhënie të forta me Bashkimin Europian, SHBA-në, dhe vende të tjera të NATO-s. Kjo i jep asaj një pozicion të fortë diplomatik në krahasim me disa shtete të tjera të rajonit.
2. Procesi i integrimit në BE: Si një vend kandidat për anëtarësim, Shqipëria ka fokusuar politikat e saj në reforma dhe forcimin e marrëdhënieve me institucionet europiane, duke përmirësuar kështu fuqinë e saj të butë.
3. Kultura dhe turizmi: Shqipëria po përdor trashëgiminë e saj kulturore dhe natyrore për të forcuar ndikimin e saj në rajon dhe më gjerë, duke u bërë një destinacion gjithnjë e më tërheqës për turistët.
Në përfundim, Shqipëria renditet diku midis vendit të 40 deri në 50 në nivel global dhe të tretin ose të katërtin në Ballkanin Perëndimor[2], pas Serbisë dhe Kosovës, por para Malit të Zi dhe vendeve të tjera rajonale. Ky pozicion pasqyron përpjekjet e Shqipërisë për të forcuar ndikimin diplomatik, kulturor dhe ekonomik, edhe pse ka ende shumë mundësi për të rritur fuqinë e saj të butë.
[1] Indeksi i Fuqisë së Butë, siç është Soft Power 30 nga Henley & Partners dhe Global Soft Power Index, i rendit shtetet bazuar në elemente të ndryshme të fuqisë së butë.
[2] Vlerësimi i fuqisë së butë të Shqipërisë është në një shkallë të 100 shteteve, ku ato më të fuqishme përfshijnë SHBA-në, Gjermaninë dhe Francën.