Një qeverisje prej më shumë se 12 vitesh mund të ketë potencialin për të arritur objektiva që nuk janë realizuar deri tani, por kjo varet shumë nga disa faktorë të rëndësishëm. Shpesh, një periudhë e gjatë qeverisjeje mund të sjellë mundësi për stabilitet dhe zhvillim, por gjithashtu mund të krijojë pengesa për ndryshime të shpejta dhe për përmbushjen e nevojave urgjente të shoqërisë dhe ekonomisë.
Disa aspekte që ndikojnë në mundësinë që një qeverisje afatgjatë të arrijë objektiva që nuk janë realizuar deri më tani do të ishin:
1. Përkushtimi dhe aftësitë e lidershipit, bazuar mbio model të rinovuar.Një nga faktorët kyç për të realizuar përparime të mëdha pas një periudhe të gjatë qeverisjeje është aftësia dhe përkushtimi i liderëve për të sjellë ndryshime të thella dhe për të shfrytëzuar eksperiencën e kaluar për të kapërcyer dështimet e mëparshme. Nëse udhëheqësit janë të vendosur, të hapur për reforma dhe të gatshëm për të mësuar nga gabimet e kaluara, mund të shohim një përshtatje më të shpejtë dhe zbatimin e masave që ndihmojnë në përmirësimin e kushteve që nuk janë arritur më parë.
2. Sfida e të ndryshuarit të mentalitetit dhe kulturës politike.Pas 12 vitesh udhëheqjeje, mund të ketë një ndjenjë të shtuar të “status quo”-s, që mund të bëjë më të vështirë ndërmarrjen e reformave radikale. Kultura politike e ngurtësuar dhe mungesa e gatishmërisë për të pasur një qasje të re mund të pengojnë përparimin, veçanërisht nëse janë të thelluara praktikat e korrupsionit, klientelizmi dhe favoritizmi. Një qeverisje e gjatë mund të krijojë një sistem të lidhur me interesat e ngushta që nuk lejon hapësirë për ndryshime të mëdha.
3. Mungesa e dritës së re dhe risi në politika.Një periudhë e gjatë qeverisjeje mund të bëjë që ndihma e politikave dhe ideve të reja të jetë më e vështirë. Ndërsa mund të ketë përparime në disa fusha, një mungesë e ndryshimeve dhe inovacioneve mund të pengojë përmbushjen e objektivave të mëdha që kërkojnë ndihmën e ideve të freskëta dhe të shëndosha. Kjo mund të çojë në një stagnim të zhvillimit dhe një lëvizshmëri të kufizuar në ndihmën e sektorëve të ndryshëm, si arsimi, ekonomia, dhe infrastruktura.
4. Reformat e pashmangshme dhe kapërcimi i pengesave të kalura.Nëse një qeverisje ka mbajtur një pozicion të fortë për një periudhë të gjatë, ajo mund të ketë mundësinë të ndërmarrë reforma të thella që nuk mund të bëheshin më herët për shkak të rezistencës apo interesave të grupeve të caktuara. Nëse ka vullnet politik dhe një mbështetje të gjerë nga shoqëria dhe institucionet ndërkombëtare, mund të arrihen rezultate të rëndësishme për çështje që janë mbajtur të bllokuara. Por kjo do të kërkojë një angazhim të jashtëzakonshëm për të thyer bllokadat e kaluara dhe për të siguruar që interesat publike të jenë prioritare.
5. Presioni dhe pritshmëritë e shoqërisë dhe votuesve.Një qeverisje e gjatë mund të ketë një mundësi më të madhe për të mbyllur disa nga borxhet e saj të pazgjidhura, por kjo gjithashtu do të përballet me pritshmëritë e qytetarëve, të cilët mund të jenë të lodhur nga një periudhë e gjatë qeverisjeje. Nëse shoqëria ka humbur besimin te qeveria për shkak të stagnimit, korrupsionit ose dështimeve të mëparshme, kjo mund të bëjë që arritja e objektivave të bëhet më e vështirë, edhe pse qeveria ka mundësi të reja për të ndryshuar.
6. Fuqia e pushtetit dhe kohezioni i partive dhe grupimeve të fuqishme.Nëse një qeveri ka arritur të ruajë kohezionin brenda strukturave të saj dhe ka mundësinë për të mobilizuar mbështetje nga grupimet e interesit, ajo mund të realizojë objektiva që më parë ishin të pamundura. Kjo është e mundur kur një udhëheqës i fuqishëm ka ndërtuar një bazë të fortë mbështetjeje, si nga qytetarët ashtu dhe nga grupe të caktuara politike ose ekonomike.
Një qeverisje prej mbi 12 vitesh mund të ketë potencialin për të realizuar përparime që nuk janë bërë më parë, por kjo varet shumë nga mënyra se si lidershipi dhe institucionet i qasen ndryshimeve. Angazhimi për reforma të thella, mbështetje nga shoqëria dhe institucione ndërkombëtare, dhe gatishmëria për të kapërcyer interesat e ngushta mund të krijojnë mundësi për sukses. Megjithatë, mungesa e risive, stagnimi i politikave dhe sfidat e lidhura me interesat e grupeve të caktuara mund të pengojnë një transformim të shpejtë dhe të suksesshëm. Pra, mundësia për të arritur atë që nuk është bërë më parë ekziston, por është e kushtëzuar nga faktorë të jashtëm dhe të brendshëm që kërkojnë ndryshime të thella dhe një angazhim të fuqishëm për të realizuar objektivat.
Në rastin e Shqipërisë, vlerësimet e jashtme dhe të brendshme ofrojnë një pasqyrë të dyfishtë të mundësive dhe pengesave që has qeveria, duke sqaruar se si mund të arrihen apo jo objektivat që nuk janë realizuar deri tani, edhe pas një periudhe të gjatë qeverisjeje.
1. Progresi në Integrimin në BE: Shqipëria është vlerësuar pozitivisht nga Bashkimi Evropian për angazhimin e saj në reformat dhe përpjekjet për të zbatuar standardet e BE-së, përfshirë në fushat e sundimit të ligjit, korrupsionit dhe mbrojtjes së të drejtave të njeriut. Megjithatë, ka pasur kritika për zbatimin e këtyre reformave në praktikë. Procesi i integrimit ka krijuar një presion për të përmbyllur disa reforma të domosdoshme, por realizimi i tyre ka qenë i ngadalshëm, që ka ngritur dyshime nëse një qeverisje e gjatë mund të sjellë ndryshime të dukshme në të gjitha fushat e kërkuara nga BE.
2. Korrupsioni dhe sundimi i Ligjit: Pavarësisht përpjekjeve të vazhdueshme, raportet ndërkombëtare, si ato të Komisionit Evropian dhe Transparency International, shpesh vlerësojnë Shqipërinë si një vend ku korrupsioni mbetet një shqetësim i madh. Kjo është një nga fushat ku vlerësimet e jashtme janë kritike, duke theksuar nevojën për më shumë hapa konkretë në luftën kundër korrupsionit dhe forcimin e institucioneve të drejtësisë. Kjo bën që vendi të ngelë i dobët në konkurrencën me fqinjët dhe të ketë vështirësi në tërheqjen e investimeve të huaja dhe në konsolidimin e besimit publik.
3. Mungesa e rritjes ekonomike të qëndrueshme: Ndërkombëtarët shpesh e vlerësojnë Shqipërinë si një vend me potencial të lartë për rritje ekonomike, por që ka dështuar të arrijë një zhvillim të qëndrueshëm dhe të balancuar. Kjo është për shkak të mbështetjes të dobët për sektorët e inovacionit dhe industrisë, që mund të siguronin rritje të vazhdueshme dhe diversifikim të ekonomisë. Pavarësisht se ka pasur rritje ekonomike, kjo ka qenë shpesh e ndikuar nga faktorë të jashtëm (si turizmi) dhe jo nga një rritje organike e sektorëve të tjerë të prodhimit.4. Perceptimi i pushtetit dhe i stabilitetit politik: Vlerësimet e jashtme gjithashtu kanë pasqyruar shqetësime për qëndrueshmërinë politike dhe institucionalizimin e institucioneve të Shqipërisë. Megjithëse vendi ka pasur stabilitet politik në disa periudha, ka pasur gjithashtu tensione të theksuara dhe kriza të vazhdueshme që kanë ndikuar në besimin e investitorëve dhe shoqërisë. Ky faktor mund të pengojë mundësinë për të realizuar objektiva afatgjatë që kërkojnë një qëndrueshmëri më të madhe.
5. Angazhimi për reformat dhe të ardhmen e shëndetshme: Nga brenda, ka një ndjenjë të përgjithshme që Shqipëria ka një potencial të madh për zhvillim, por që është penguar nga një mungesë e vazhdueshme e implementimit të politikave të duhura dhe nga interesi për të mbajtur pushtetin, në vend që të përqendrohet në zhvillimin afatgjatë. Reformat që janë ndërmarrë shpesh janë të pasivuara nga interesi i grupeve të caktuara të fuqishme, që mund të pengojnë aplikimin e tyre të duhur.
6. Përshtatja e mentalitetit dhe kulturës politike: Një problem tjetër që mund të ndikojë në realizimin e objektivave është mentaliteti politik dhe administrativ, që shpesh është ngurtësuar pas periudhave të gjata të qeverisjes. Ka një rezistencë të theksuar ndaj ndryshimeve dhe një rritje të burokracisë që pengon zhvillimin e shpejtë dhe zbatimin e masave konkrete. Kjo e bën të vështirë që Shqipëria të përmbushë objektiva ambicioze që kërkojnë ndryshime radikale në kulturën dhe politikat e shtetit.
7. Pakënaqësia publike dhe besimi i ulët në institucione: Ka një hendek të konsiderueshëm midis klasës politike dhe qytetarëve në Shqipëri. Pavarësisht përpjekjeve të qeverive të mëparshme dhe të tanishme, shumë qytetarë shprehin pakënaqësi për punën e administratës dhe për mungesën e rezultateve konkrete në fusha të tilla si arsimi, shëndetësia dhe infrastruktura. Kjo mund të krijojë një ndikim negativ në mundësinë për të realizuar objektiva afatgjatë dhe për të sjellë ndryshime të thella që kërkojnë mbështetje të gjerë publike.
Në kontekstin e Shqipërisë, një qeverisje afatgjatë mund të sjellë mundësi për të realizuar disa objektiva që nuk janë realizuar më parë, por gjithashtu do të hasë shumë pengesa, veçanërisht në lidhje me korrupsionin, mungesën e reformave të thella dhe vështirësitë në mobilizimin e mbështetjes publike. Për të arritur ndryshime të dukshme dhe për të realizuar një të ardhme të qëndrueshme, është e nevojshme një qeverisje që nuk vetëm të ketë përkushtim, por edhe të krijojë një kulturë të re të politikave, të bashkëpunojë me shoqërinë dhe të ndihmojë në ndërtimin e një besimi më të madh në institucionet e shtetit.
Kur e mbyll ciklin qeverises një force politike?
Cikli i qeverisjes së një force politike mund të konsiderohet i mbyllur kur qeverisja humbet mbështetje të gjerë, kur arrihen objektiva të caktuar dhe nuk ka mundësi për të bërë më shumë reforma, ose kur ka një dështim të madh në menaxhimin e shtetit.
Disa nga momentet kryesore që mund të shënojnë mbylljen e një cikli qeverisës për një forcë politike janë:
1. Humbja e mbështetjes popullore: Një nga faktorët kryesorë që mund të mbyllë ciklin e një qeverisje është humbja e mbështetjes së gjerë popullore. Kur një forcë politike nuk arrin të ruajë besimin e qytetarëve, për shkak të dështimit të politikave, mungesës së reformave, ose skandaleve të ndryshme (si korrupsioni, keqmenaxhimi i burimeve, etj.), kjo mund të çojë në një humbje të mbështetjes elektorale dhe të krijojë një mundësi për një opozitë më të fuqishme. Cikli i qeverisjes një forcë politike mund të përfundojë nëpërmjet një humbjeje të rëndësishme elektorale, kur qytetarët e shohin një mundësi për ndryshim dhe shpresojnë për një të ardhme më të mirë me një forcë tjetër politike. Kjo ndodh shpesh kur ka një ndryshim të madh në qeverisje, pasi qytetarët nuk e shohin më forcën politike aktuale si një mundësi për të adresuar problemet e tyre.
2. Pamundësia për të realizuar objektiva të duhur: Një forcë politike mund të mbyllë ciklin e saj kur nuk arrin të realizojë objektivat për të cilat është zgjedhur. Pavarësisht mundësive për të zbatuar reformën apo politikat e premtuara, nëse nuk ka një sukses konkret në përmbushjen e nevojave të qytetarëve dhe të ekonomisë, kjo mund të çojë në një humbje të legjitimitetit politik. Kjo mund të ndodhë për shkak të mungesës së kapaciteteve institucionale, ndarjeve të brendshme të partisë, ose bllokadave të krijuara nga grupime të caktuara të interesit.
3. Përfundimi i misionit të Partisë Politike: Nëse një forcë politike ka pasur një mandat të qartë dhe ka përmbushur objektivat kryesore për të cilat është zgjedhur, siç mund të ndodhë pas një periudhe reformash të thella apo ndryshimesh strukturore të rëndësishme, ajo mund të konsiderohet të ketë përfunduar ciklin e saj qeverisës. Në këto raste, një forcë politike mund të bëjë një kalim të natyrshëm në opozitë për t’i hapur rrugën një force tjetër që ka ide dhe platforma të reja për të adresuar nevojat aktuale të shoqërisë.
4. Krizat e brendshme dhe të Papriturat: Një krizë e madhe e brendshme, si një skandal politik, korrupsioni apo paaftësi e vazhdueshme për të menaxhuar emergjencat kombëtare (si krizat ekonomike, natyrore ose sociale), mund të përbëjë një moment kur cikli i një qeverisjeje përfundon. Pavarësisht përpjekjeve për të mbajtur pushtetin, një krizë e tillë mund të çojë në humbjen e besimit të qytetarëve dhe të forcave politike që mbështesin qeverinë, duke e detyruar atë të tërhiqet.
5. Ndryshimet e tregut politik dhe shoqëror: Një ndryshim i madh në qëndrimet politike dhe shoqërore mund të çojë në mbylljen e ciklit të qeverisjes së një force politike. Nëse një forcë politike ka pasur një ndihmesë të madhe në kalimin e periudhave të caktuara historike (si periudha e transformimit pas një krize ose periudhë pas ndryshimeve të mëdha shoqërore), ajo mund të vijë në një pikë kur është e nevojshme që të tërhiqet dhe të hapë mundësi për një forcë tjetër që ka një platformë të re dhe të përshtatshme për nevojat e reja të shoqërisë.
6. Periudha e zgjatjes së Qeverisjes dhe konsolidimi i pushtetit: Nëse një forcë politike është në pushtet për shumë kohë, ajo mund të bëhet gjithashtu e ndjeshme ndaj rrezikut të “kanibalizmit politik”, ku lidershipi bëhet i ngurtësuar dhe përfundon në stagnim, duke mos qenë në gjendje të sigurojë reformën e nevojshme. Ndërsa konsolidimi i pushtetit mund të jetë një pasuri për të ruajtur stabilitetin, ai gjithashtu mund të bëhet një faktor që pengon ndryshimet dhe krijon një situatë të ndjeshme ndaj rrezikut të humbjes së besimit dhe mbështetjes popullore.
Mbyllja e ciklit qeverisës për një forcë politike ndodh kur ka një humbje të besimit të qytetarëve, dështim në realizimin e objektivave të rëndësishëm, kriza të brendshme ose faktorë të jashtëm që shkaktojnë destabilizim politik. Një periudhë e gjatë qeverisjeje mund të përfundojë gjithashtu kur forca politike është përballur me sfida që kërkojnë ndryshime të thella dhe të reja që nuk janë të mundshme të realizohen nga të njëjtit aktor politik.