A janë realiste kursimet prej 650 milionë euro nga dixhitalizimi i shërbimeve publike?
Kryeministri Edi Rama ka deklaruar se platforma e-Albania ka sjellë përfitime të konsiderueshme për qytetarët shqiptarë, duke kursyer rreth 620 milionë euro që do të ishin shpenzuar për shërbime që më parë ofroheshin fizikisht. Gjithashtu, ai theksoi se janë kursyer 75 milionë fletë letre dhe një sasi kohe e barabartë me 25 mijë rrotullime rreth Tokës. Deklarata e Kryeministrit të qeverisë Rama 3 për kursimin e 620 milionë eurove nga shërbimet online përmes e-Albania mund të jetë e bazuar në disa komponentë të mundshëm të kursimit, por një analizë kritike e metodologjisë është e nevojshme për të vlerësuar saktësinë e saj.
Më poshtë prezantojmë disa mënyra të mundshme se si mund të jetë bërë kjo llogaritje:
- Kursimi nga eliminimi i procedurave fizike
Kostot e transportit. Nëse qytetarët nuk udhëtojnë për të marrë një dokument fizik, supozohet se ata kursejnë shpenzimet e transportit.Koha e kursyer. Ora e punës ka një vlerë monetare. Nëse një qytetar do të shpenzonte, për shembull, një orë duke pritur në sportel, kjo mund të vlerësohet me pagën mesatare për atë kohë të kursyer.Reduktimi i përdorimit të letrës. Kostoja e prodhimit dhe printimit të dokumenteve kursen shpenzime në letër, bojë, dhe logjistikë për administratën publike.
- Reduktimi i shpenzimeve administrative
Më pak staf në sportele. Nëse një pjesë e punonjësve që ofronin këto shërbime nuk është më e nevojshme, atëherë pagat e tyre ose shpenzimet operacionale janë ulur.Efikasitet në administrate. Një sistem online mund të zvogëlojë burokracinë, duke ulur nevojën për verifikime të dyfishta ose shërbime manuale që kërkonin më shumë kohë dhe burime.
- Përfitimet nga teknologjia dhe automatizimi
Shmangia e korrupsionit dhe informalitetit. Shërbimet digjitale zvogëlojnë kontaktin e drejtpërdrejtë mes qytetarëve dhe administratës, duke reduktuar rreziqet e ryshfetit ose informalitetit në procedura.Përmirësimi i shërbimeve për bizneset. Bizneset mund të marrin shërbime më shpejt dhe me më pak kosto, duke u dhënë atyre më shumë hapësirë për t’u zhvilluar ekonomikisht.
Por, në mungesë të një raporti që të mbështetë këto deklarime dhe një metodologjie që të tregojë periudhat që krahasohen si dhe mënyrën se si janë matur, nisur nga përvoja e vendeve të tjera, mundet që:
– Vlera e deklaruar mund të jetë teorike. Këto kursime mund të bazohen në skenarë hipotetikë që supozojnë se të gjithë qytetarët do të kishin bërë shpenzimet maksimale në mungesë të shërbimeve online.– Disa kosto mund të jenë transferuar, jo eliminuar. Për shembull, ndonëse deklarohet se ka më pak staf fizik, në fakt ka kosto të reja për mirëmbajtjen e sistemit online, zhvillimin e platformës dhe sigurinë kibernetike. Kështu, nëse i referohemi buxhetit të vitit 2024 me buxhetin e vitit 2021 mund të themi se personeli i shtetit në 2024 shpenzoi 112.7 miliard lekë, ndersa në 2021 shpenzoi 63.2 miliard lekë. Shpenzimet për funksionimin e shtetit (transport, udhëtime, dixhitalizimi, karburant, qeramarrje etj) në 2024 kushtuan 80.2 miliard lekë, ndërsa në 2021 kushtuan 59.3 miliard lekë.
Nëse këto 620 milionë euro përfshijnë të gjithë faktorët e mësipërm, atëherë do të duhej një raport i detajuar për të treguar se si është bërë ky përllogaritje. Në mungesë të një metodologjie të qartë, këto shifra mund të jenë më shumë një deklaratë politike sesa një analizë e mbështetur në të dhëna konkrete.